Պինդ մարմինների, հեղուկների և գազերի ճնշում

Ուժի ազդեցության արդյունքը կախված է ոչ միայն դրա մոդուլից, ուղությունից, կիրառման կետից, այլև այն մեկերևեւյթի մակերեսից, որին ուղղահայաց ազդում է ուժը:

Այն մեծությունը, որը հավասար է մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժի հարաբերությանը այդ մակերևույթի մակերեսին կոչվում է ճնշում
Ճնշում = ուժ/մակերես —> p = F/S

Բանաձևում ՝ F- մակերևույթին ուղղահայաց ազդող ուժն է
P- ճնշում
S- Մակերևույթի մաերեսը

Եթե ունենէ երկու մարմիններ, որոնց մակերեսները,` S1 S2, Ազդղ ուժը F1, F2:
1-ին դեպք, եթե S1 = S2, F1 > F2, ապա P1 >P2
2-րդ դեպք, եթե F1 = F2, S1 < S2, ապա P1 < P2

Ճնշման միավոր 1Պասկալն է ի պատիվ ֆրանսիացի գիտնական Բլեգ Պասկալի

Որպես ճնշման միավոր ընդունում են այն ճնշումըմ որը գործադրում է 1 Ն ուժը 1մ² մսկերեսով մակերևույթի վրա ՝ այս մակերևույթին ուղղահայաց ազդելով

1Պա ժ 1 Ն/մ²

1Պա ճնշում է գործադրում 100գ. զանգվածով կշռաքարը ՝ ուղղահայաց ազդելով 1մ² մակերեսի վրա:

Մոտավորապես 1Պա ճնշում է գործադրում տետրի թուղթը ՝ ձեռքի ափին:

Ուժ|Ձգողության երևույթը|Ծանրության ուժ|Առաձգականության ուժ|Մարմնի կշիռ

Գ. Մխիթարյան, էջ 39
Ուժ
Ձգողության երևույթը
Ծանրության ուժ
Առաձգականության ուժ
Մարմնի կշիռ

Տարբերակ 1

I. Մարմնի կշիռ կոչվում է այն ուժը, որով մարմինը (երկրի ձգողականության հետևանքով) ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա:
II. Ծանրության ուժ կոչվում է այն ուժը, որով երկիրը ձգում է մարմիններին:
III. Առաձգականության ուժ կոչվում է այն ուժը, որով դեֆոռմացված մարմինն ազդում է իրեն դեֆոռմացվող մարմնի վրա:

IV. Ծանրության ուժն է տիեզերանավին պահում ուղեծրի վրա
Պատ.՝ 1

V. Եթե շարժվող մարմնի վրա մեկ այլ մարմին չի ազդում, նրա արագությունը չի փոխվում:
Պատ.՝ 3

Տարբերակ 2

I․ F1 ուժը կոչվում է մարմնի կշիռ։
II․ F2 ուժը կոչվում է ծանրության ուժ։
III. F3 ուժը կոչվում է առանձգականության ուժ։

IV․ Սեղանի վրա դրված կշռաքարի վրա ազդում են ծանրության ուժը և առանձգականության ուժը։ Այդ ուժերը մոդուլով հավասար են և ունեն հակառակ ուղղությունը։
Պատասխան՝ 3

V․ Ծանրության ուժը մարմնին պահում է երկրի մակերևույթի վրա։
Պատ.՝ 3

Տարբերակ 3

I․ Քարը ընկնում է Երկրի վրա այն պատճառով, որ նրա վրա ազդում է ծանրության ուժը։
II. Սեղանի վրա դրված գրքի վրա սեղանի կողմից ազդում է  առանձգականության ուժը։
III. Սեղանի վրա դրված գիրքը սեղանի վրա ազդում է մարմնի կշիռով։

IV. Զսպանակը նրանից կախված կշռաքարի ազդեցության հետևանքով ձգվել է։ Քանի որ նրա վրա ազդել է ծանրության ուժը։
Պատ.՝ 1

V. Մարմինը չի կարող գտնվել շարժման մեջ, եթե նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդում:
Պատ.՝ 2

Տիեզերական ձգողականության ուժ: Ծանրության ուժ

Է. Զազարյան, էջ 62 հարցերի պատասխաններ
1. Երկիրը ձգում, լուսինը երկրին, դա նշանակում է, որնրանք փողազդում են իրար տիեզերական ձգողականության ուժով
2. Մարմնի զանգվածից
3. Այն ուժը, որով Երկիրը ձգում է մարմինները, կոչվում է ծանրության ուժ
4. Ուղիղ համեմատական
5. F = mg
F — ծանրության ուժ
m — զանգված
g —
6. Երկրի ձգողականության ուժի շնորհիվ
7. Այո
8. Ոչ, ջրում ծանրության ուժն ավելի մեծ է քան օդում

Տիեզերական ձգողականության ուժ

Մենք անընդհատ և ամենուր տեսնում ենք, որ մարդիկ, առարկաները, կենդանիները, գետերի, լճերի, ծովերի և օվկիանոսների ջրերը Երկրի մակերևույթին են։ Եթե ինչ-որ մարմին Երկրի մակերևույթից ու բաց թողնենք, այն նորից կընկնի Երկրի մակերևույթին: Եվ, իհարկե, գիտեք, որ դրա պատճառը Երկրի ձգողությունն է:

Ձգողականության ուժի շնորհիմ արեգակը ջգում է բոլոր մոլորակներին, նրանք պտտվում են Արեգակի շուրջը:

Իսահակ Նյուտոնն ապացուցել է, որ ոչ միայն Երկիրն ու Արեգակն են օժտված այդ հատկությամբ, այլ նաև բոլոր մարմինները:

Այդ համընդհանուր երևույթն անվանեցին տիեզերական ձգողություն, իսկ մարմինների միջև գործող փոխադարձ ձգողության ուժերը՝ տիեզերական ձգողության կամ գրավիտացիոն ուժեր։

Մարմինների խտությունը

Տարբերակ 1

I. 1) 1մ³ ծավալով բետոնը 2200կգ է:

II. v=20մ³
m=16000կգ
P-?

m/v=16000/20=800կգ/մ³
Պատ.՝ 2

III. v=0,002մ³
m=1,6կգ
P-?

m/v=1,6/0,002=800կգ/մ³
Պատ.՝ 4

IV. P=2700կգ/մ³

2700կգ=2 700 000գ/սմ³=2,7գ/սմ³
Պատ.՝ 1

V. v=0,5դմ3
m=450գ
P-?

m/v=450/0,5=900=0,9գ/սմ³
Պատ.՝ 2

Տարբերակ 2

I. p, m, v
Պատ.՝ 3

II. 1մ³ ծավալով սառույցի զանգվածը 900կգ է
Պատ.՝ 1

III. v=0,5մ³
m=400կգ
P-?

m/v=400/0,5=800կգ/մ³
Պատ.՝ 4

IV. P=710կգ/մ³
710կգ=710 000=0,71գ/սմ³
Պատ.՝ 3

V. v=1,5դմ³
m=6կգ
P-?

m/v=6/1,5=4գ/սմ³
Պատ.՝ 3

Տարբերակ 3

I. Նրա զանգվածը բաժանել ծավալին
Պատ.՝ 1

II. 800կգ զանգվածով կերոսինը զբաղեցնում է 1մ³ ծավա
Պատ.՝ 2

III. v=0,2մ³
m-160կգ
P-?

m/v=160/0,2=800կգ/մ³
Պատ.՝ 4

IV. P=105000
10500=10 500 000=10,5գ/սմ³

Պատ.՝ 2

V. v=0,6դմ³
m=1,5կգ
P-?

m/v=1,5/0,6=2,5գ/սմ³
Պատ.՝ 4

Տարբերակ 4

I. 2) 1մ³-ի զանգվածը

II. 1) 1սմ³ ծավալով օդի զանգվածը 1,290կգ է

III. v=50մ³
m=4000կգ
P-?

m/v=4000/50=800կգ/մ³
Պատ.՝ 4

IV. P=11 300կգ/մ³

11 300=11 300 000=11,3գ/սմ³

2) 11,3գ/սմ³

V. v=10լ
m=9կգ
P-?

m/v=9/10=0,9գ/սմ³
Պատ.՝ 2

Մարմնի ծավալի որոշում

Մխիթարյան մաս 1, Էջ 31,
Տարբերակ 1
I. Ոպեսզի որոշենք չափագլանի ամենափոքր բաժանման արժեքը, օգտվում եմ հետևյալ կանոնից,՝ չափանոթի սանդղակի վրա ընտրում եմ 2 հարևան նրբագծեր, որոնց դիմաց թվային մեծություններ են գրված, մեծ թվից՝ a հանում եմ փոքր թիվը՝ b ստացված թիվը բաժանում եմ նրանց միջև եղած բաժանումների թվին՝ n: Ամենափոքր բաժանման արժեքը նշանակել են մեծատառ C տառով: Ըստ կանոնի բանաձևը կլինի,` C = (a-b)/n : Չափագլանի C = (a-b)/n = (200մլ — 100մլ)/10մլ = 10սմ³
Պատ.՝ 4
II. V1 = 490սմ³
Պատ.՝ 2
III. V1 = 800սմ³
Պատ.՝ 4
IV. V = V2 — V1 = 800սմ³ — 490սմ³ = 310սմ³
Պատ.՝1

Տարբերակ 2

I. c = a — b/n = 30մլ — 20մլ/10մլ = 10մլ/10մլ = 1մլ
Պատ․՝ 2.
Չափման սխալը հավասար է բաժանման արժեքի կեսին ավելացված +- նշանը․
II. V1 = 70սմ³
Պատ․՝ 70սմ³
III. V2 = 80 սմ³ ± 0,5
Պատ․՝3
IV. 80 — 70 = 10
Պատ․՝ 1.

Մարմինների փոխազդեցություն, մարմնի զանգված: Զանվածի միավոր

Էջ 26, Տարբերակ 1

I. Մարմնի շարժման արագությունը փոփոխվում է, նրա վրա այլ մարմնի ազդեցությունից հետո:
Պատ.՝ 3

II. Նշված նկարներում, թելը արելուց հետ սայլակը կշարժվի 1 և 3 տարբերակներում:
Պատ.՝ 2

III. v1 = 600մ/վ
v2 = 1,5մ/վ
n = v1 : v2 = 400
Պատ.՝ 2

VI. m = 2,5տ.
m(կգ) = ?
m = 2,5տ. = 2,5 ⋅ 1000կգ = 2500կգ

V. 0,025կգ-ն 25գ է:
Պատ.՝ 1

VI. 250գրամը 0,25կգ է
Պատ.՝ 2

Մարմնի զանգված

Մարմնի իներտության քանակական չափը, կոչվում են մարմնի զանգված: Զանգվածը ֆիզիկական մեծություն է, սակալյար մեծություն է, բնորոշվում է մմիայն թվային արժեքով, նշանակում ենք փաքրատառ m տառով: Միավորների ՄՀ-ում որպես զանգվածի միավոր ընդունված է պլատինի և իրիձյումի համաձուլվածքից պատրաստված, չափանմուշի զանգվածը: Այն պահվում է Փարիզի մերձակա Սևռ քաղաքում, չափորի և կշիռների միջազգային բյուոյում:Զանգվածի այդ միավորը անվանում են «կգ»: Մեծ ճշտությամբ 1 կգ է նաև 1լ ջրի զանգվածը, չափման գործիքներն են քշրաքարերի հավաքածուն և լծակավոր կշեռքները:

Իներցիայի երևույթներ

Այլ մարմինների ազդեցության բացակայությամբ մարմնի դադարի կամ ուղղագիծ շարժման վիճակը պահպանելու երևույթը կոչվում է իներցիա:

Եթե մարմինը գտնվում է դադարի վիճակում, ապա այն կշարժվի, եթե նրա վրա ազդենք:

Օրինակ, դադարի վիճակում գտնվող սեղանը կշարժվի, եթե այն քաշենք կամ հրենք: Առօրյա դիտումները ցույց են տալիս նաև, որ եթե շարժվող մարմնի վրա չազդենք, ապա այն վաղ թե ուշ կկանգնի: Օրինակ՝ շարժիչն անջատելուց հետո ավտոմեքենան, անցնելով որոշ ճանապարհ, կանգ է առնում: Սակայն այս դեպքում ևս կա ազդեցություն՝ օդի և ճանապարհի ազդեցությունը, որքան քիչ է այդ ազդեցությունը, այնքան երկար ժամանակ մարմինը կպահպանի իր արագությունը: Եթե պատկերացնենք մի իրավիճակ, որ այդ ավտոմեքենայի վրա ազդեցություն չլինի, ապա ավտոմեքենան կպահպանի իր արագությունը  (կշարժվի ուղիղ գծով և հավասարաչափ):

Այսինքն, մարմնի արագության փոփոխությունը (մեծությամբ և ուղղությամբ) տեղի է ունենում այլ մարմնի ազդեցության հետևանքով: Ընդ որում, որքան փոքր է այլ մարմնի ազդեցությունը տվյալ մարմնի վրա, այնքան այն ավելի երկար է պահպանում իր շարժման արագությունը և բնույթով մոտ է հավասարաչափ շարժման:

Ժամացույցի սլաքների շարժը:

Մարմինների փողազդեցություն: մարմնի զանգված

Փորձ 1
Ունենք սայլակը, որին դիմացից ամրացված է առաձգական քիթը: Հաշվակման մարմինը գտնվում է սեղանի նկատմամբ դադարի վիճակում: Ճկեցի թիթեղը և կապեցի թելով, որից հետո այրեցի թելը, առաձգական թիթեղը ուղվեց, բայց սայլակը տեղից չշարժվոց: Եզրակացություն. ստացվում է, որ միայնակ մարմինները իրենք իրենց չեն կարող շարժվել: